Ngành dệt may là một trong những lĩnh vực tiêu thụ năng lượng lớn tại Việt Nam, đặc biệt với việc sử dụng lò hơi (boiler) trong nhiều công đoạn. Việc ứng dụng liên kết năng lượng tái tạo – kinh tế tuần hoàn – tối ưu vận hành lò hơi cho ngành dệt may là phương pháp giúp nhà máy giảm phát thải hiệu quả.
“Xanh hóa” ngành dệt may bao gồm các phương pháp, công nghệ và nguyên liệu thân thiện với môi trường trong toàn bộ chuỗi cung ứng, quy trình sản xuất từ trồng bông, nhuộm vải, đến vận chuyển và tiêu thụ sản phẩm.
1. Thực trạng ngành dệt may Việt Nam hiện nay
Theo một số báo cáo, năng lượng chiếm 10–15% tổng chi phí sản xuất ngành dệt may. Trong đó, hơi từ lò hơi là nguồn năng lượng chiếm trên 70% bởi ngành dệt nhuộm sử dụng lượng hơi bão hòa lớn cho các công đoạn: giặt, nhuộm, sấy, ép và hoàn tất vải.
Lò hơi sử dụng cho quy trình dệt nhuộm thường chạy bằng than, dầu FO, khí hóa lỏng (LPG) hoặc biomass. Bên cạnh đó, nhiều nhà máy vẫn phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, gây phát thải CO₂ cao.
2. Ứng dụng năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn
2.1 Tích hợp điện mặt trời áp mái
- Nhà máy dệt may có diện tích mái lớn → tiềm năng điện mặt trời cao.
- Điện tái tạo kết hợp với hệ thống lò hơi sinh khối giúp giảm chi phí điện và đảm bảo hình ảnh “xanh” với đối tác EU/US.
2.2 Tối ưu vận hành lò hơi với IoT & giám sát năng lượng
- Gắn cảm biến đo áp suất, nhiệt độ, lưu lượng hơi.
- Hệ thống giám sát thông minh giúp giảm tiêu hao nhiên liệu 5–10%.
2.3 Tận dụng nhiệt thải
- Thu hồi nhiệt từ khói thải của lò hơi để gia nhiệt nước cấp.
- Có thể tiết kiệm thêm 3–5% nhiên liệu.
2.4 Nhiên liệu biomass cho lò hơi
- Thay thế than bằng vỏ trấu, bã mía, mùn cưa, viên nén gỗ…
- Giúp giảm phát thải CO₂ tới 70–80% so với than đá.
- Đồng thời tận dụng phụ phẩm nông nghiệp → đúng tinh thần kinh tế tuần hoàn.
3. Lợi ích chiến lược phát triển ngành Dệt May
| Tiết kiệm chi phí năng lượng | giảm 15–25% chi phí hơi và điện. |
| Đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế | CBAM, EU Green Deal, các yêu cầu ESG từ nhãn hàng lớn (Nike, H&M, Adidas…). |
| Giảm phát thải CO₂ | phù hợp mục tiêu Net Zero 2050 của Việt Nam. |
| Tăng năng lực cạnh tranh | “xanh hóa chuỗi cung ứng” giúp giữ hợp đồng xuất khẩu |
4. Thách thức khi “xanh hóa” ngành dệt may
4.1 Chi phí đầu tư ban đầu:
Chuyển đổi sang công nghệ xanh và áp dụng các biện pháp bền vững có thể đòi hỏi đầu tư lớn.
4.2 Thay đổi thói quen và quy trình sản xuất:
Đòi hỏi doanh nghiệp phải thay đổi cách làm việc, đào tạo lại nhân viên, và điều chỉnh quy trình sản xuất.
4.3 Cạnh tranh về giá cả:
Các sản phẩm xanh có thể có giá thành cao hơn, gây khó khăn cho việc cạnh tranh về giá.
4.4 Thiếu hụt thông tin và kinh nghiệm:
Một số doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin, công nghệ, và kinh nghiệm về “xanh hóa”.
