CBAM - CƠ CHẾ ĐIỀU CHỈNH BIÊN GIỚI CARBON

CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) là cơ chế thuế carbon của Liên minh châu Âu (EU) đánh vào các sản phẩm nhập khẩu có cường độ phát thải CO₂ cao. Đây là một phần quan trọng trong chiến lược Green Deal và mục tiêu NET ZERO 2050 của EU.

CBAM không chỉ là một chính sách môi trường – mà còn là một cú hích lớn buộc các nhà sản xuất toàn cầu phải chuyển đổi sang sản xuất xanh, minh bạch hơn về lượng phát thải carbon.

MỤC TIÊU

  • Ngăn chặn “rò rỉ carbon” (carbon leakage): khi các công ty chuyển sản xuất sang các quốc gia có quy định khí thải lỏng lẻo để tránh chi phí môi trường.

  • Tạo sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp EU – vốn đang chịu chi phí carbon trong EU ETS.

  • Khuyến khích các nước ngoài EU cắt giảm phát thải khí nhà kính theo tiêu chuẩn toàn cầu.

ĐỐI TƯỢNG

Giai đoạn đầu, CBAM áp dụng với các ngành có phát thải cao: Thép & sắt, Nhôm, Xi măng, Phân bón, Điện, Hydro

Sản phẩm nhập khẩu vào EU trong các nhóm trên sẽ bị yêu cầu báo cáo phát thải và mua “chứng chỉ carbon” tương ứng từ 2026 trở đi.

LỘ TRÌNH TRIỂN KHAI

Giai đoạn Nội dung chính
10/2023 – 12/2025 Giai đoạn chuyển tiếp: Chỉ yêu cầu báo cáo phát thải hàng quý cho sản phẩm xuất sang EU. Chưa thu tiền.
Từ 2026 trở đi Doanh nghiệp phải mua chứng chỉ CBAM (CBAM certificates) theo lượng CO₂ phát thải của sản phẩm.

Doanh nghiệp cần báo cáo những gì?

  • Lượng CO₂ phát sinh trực tiếp trong quá trình sản xuất (Scope 1).

  • Cường độ phát thải trên mỗi đơn vị sản phẩm (ví dụ: kg CO₂ / tấn thép).

  • Nguồn dữ liệu và phương pháp đo đạc, tính toán (có thể theo ISO 14067, GHG Protocol…).

Doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?

Nếu không chuẩn bị:

  • Khó xuất khẩu sang EU, bị từ chối hàng hóa hoặc áp thuế cao.

  • Gia tăng chi phí, mất lợi thế cạnh tranh nếu sản phẩm có lượng CO₂ cao.

  • Không thể tiếp cận các thị trường yêu cầu tiêu chuẩn ESG, Carbon footprint.

Nếu chuẩn bị tốt:

  • Tiếp tục xuất khẩu sang EU không bị gián đoạn.

  • Tăng uy tín doanh nghiệp, đón đầu xu thế sản xuất xanh toàn cầu.

  • Có cơ hội mở rộng sang các thị trường phát triển khác.

Doanh nghiệp cần làm gì ngay?

  1. Tính toán lượng phát thải CO₂ cho từng sản phẩm xuất khẩu.

  2. Xây dựng hệ thống thu thập dữ liệu năng lượng & nguyên vật liệu đầu vào.

  3. Áp dụng phần mềm quản lý carbon footprint và báo cáo ESG.

  4. Nâng cấp công nghệ sản xuất, giảm phát thải – tiết kiệm năng lượng.

  5. Theo dõi chính sách CBAM mới nhất từ EU.